Η πελματιαία απονευρωσίτιδα αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες πόνου στη φτέρνα, ιδιαίτερα σε ενήλικες που βρίσκονται σε παρατεταμένη ορθοστασία ή αθλούνται τακτικά. Πρόκειται για μια φλεγμονώδη πάθηση της παχιάς λωρίδας ινώδους ιστού (της πελματιαίας απονεύρωσης) που εκτείνεται από τη φτέρνα έως τα δάχτυλα του ποδιού και στηρίζει την καμάρα του ποδιού. Όταν αυτός ο ιστός καταπονείται επαναλαμβανόμενα ή υπερφορτίζεται, μπορεί να προκληθεί μικροτραυματισμός και φλεγμονή, και κατά συνέπεια χαρακτηριστικό άλγος.

 

Τι προκαλεί την πελματιαία απονευρωσίτιδα;

Η αιτιολογία της πελματιαίας απονευρωσίτιδας είναι πολυπαραγοντική και συνήθως σχετίζεται με:

• Υπέρχρηση ή υπερβολική φόρτιση του πέλματος, όπως σε δρομείς, δασκάλους, μάγειρες και άτομα με μακροχρόνια ορθοστασία.
• Κακή εμβιομηχανική του ποδιού, όπως πλατυποδία ή υπερβολικά αυξημένη ποδική καμάρα.
• Χρήση σκληρών ή ακατάλληλων παπουτσιών που δεν απορροφούν τους κραδασμούς.
• Αυξημένο σωματικό βάρος, το οποίο προσθέτει επιπλέον φορτίο στην πελματιαία απονεύρωση.
• Απότομη αύξηση δραστηριότητας, χωρίς επαρκή σταδιακή προσαρμογή.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι μικροτραυματισμοί είναι συνεχόμενοι και δεν προλαβαίνουν να επουλωθούν, δημιουργώντας μια χρόνια φλεγμονή ή και εκφυλιστική τενοντοπάθεια.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το βασικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στο έσω πλάγιο της φτέρνας, ειδικά:

• Το πρωί, με τα πρώτα βήματα, όταν ο ιστός είναι ακόμη άκαμπτος.
• Μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή βάδισμα, ιδιαίτερα σε σκληρές επιφάνειες.
• Κατά τη διάρκεια άσκησης, αν και μερικές φορές μειώνεται προσωρινά καθώς το πέλμα “ζεσταίνεται”.

Ο πόνος μπορεί να είναι ξαφνικός ή να επιδεινώνεται σταδιακά, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να επεκτείνεται και προς την καμάρα του ποδιού ή τα δάχτυλα.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση είναι κατά κύριο λόγο κλινική και ως διαδικασία συνήθως περιλαμβάνει λήψη ιστορικού του ασθενούς και περιγραφή των συμπτωμάτων και κλινική εξέταση, κατά την οποία όταν ο γιατρός πιέζει το σημείο έκφυσης της απονεύρωσης στη φτέρνα προκαλείται χαρακτηριστικός πόνος. Η υπερηχογραφική απεικόνιση μπορεί να δείξει πάχυνση της απονεύρωσης ή σημεία φλεγμονής ενώ σε χρόνια περιστατικά, μπορεί να χρειαστεί και μαγνητική τομογραφία προκειμένου να αποκλειστούν άλλες αιτίες πόνου στη φτέρνα.

Συντηρητική αντιμετώπιση: Η πρώτη γραμμή

Η συντηρητική θεραπεία είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στους περισσότερους ασθενείς και περιλαμβάνει:

• Ανάπαυση και αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα για μερικές εβδομάδες.
• Παγοθεραπεία τοπικά στη φτέρνα, 2–3 φορές την ημέρα.
• Διατάσεις της πελματιαίας απονεύρωσης και του γαστροκνημίου μυός, που μειώνουν την ένταση στον ιστό.
• Φυσικοθεραπεία με τεχνικές κινητοποίησης, υπερήχους και ειδικές ασκήσεις.
• Ειδικά ορθωτικά πέλματα (ειδικά ένθετα σιλικόνης ή εξατομικευμένοι πάτοι), συνήθως μετά από πελματογράφημα, που υποστηρίζουν την καμάρα του ποδιού και μειώνουν τη μηχανική καταπόνηση.
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα για την ανακούφιση από τον πόνο, κυρίως βραχυπρόθεσμα.

Η συντηρητική αγωγή εφαρμόζεται για τουλάχιστον 6–12 εβδομάδες πριν εξεταστούν άλλες επιλογές.

 

Ειδικές θεραπείες και προηγμένες μέθοδοι

Σε ασθενείς με επίμονη ή χρόνια πελματιαία απονευρωσίτιδα, μπορούν να εφαρμοστούν πιο εξειδικευμένες μέθοδοι:

• Θεραπεία με κρουστικά κύματα (shockwave therapy): Ενδείκνυται σε χρόνια περιστατικά. Προκαλεί ελεγχόμενους μικροτραυματισμούς και επανενεργοποιεί τη διαδικασία επούλωσης. Έχει υψηλό ποσοστό επιτυχίας, ιδίως όταν συνδυάζεται με διατάσεις.
• Έγχυση PRP (Platelet-Rich Plasma): Αυτόλογη θεραπεία με αιμοπετάλια που ενεργοποιούν την αναγέννηση του ιστού.
• Αυτόλογες ενέσεις με κορτιζόνη: Μπορούν να δώσουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά χρησιμοποιούνται με φειδώ λόγω πιθανής αποδυνάμωσης του ιστού σε επανειλημμένες εφαρμογές.
• Τεχνικές Dry Needling: Εφαρμόζονται από εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές και βοηθούν στην τοπική αποσυμφόρηση και κινητοποίηση.

 

Πότε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση;

Η χειρουργική αποκατάσταση είναι σπάνια και ενδείκνυται κυρίως για περιστατικά που δεν ανταποκρίνονται σε 6–12 μήνες εντατικής συντηρητικής θεραπείας. Περιλαμβάνει τη μερική αποκόλληση της απονεύρωσης από την πτέρνα, με στόχο την ανακούφιση της τάσης. Πραγματοποιείται συνήθως με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους (π.χ. ενδοσκοπική απελευθέρωση) και έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας, αλλά απαιτεί σωστή μετεγχειρητική αποκατάσταση.

 

Αποκατάσταση και πρόληψη υποτροπών

Η πλήρης αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες έως και μήνες, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Οι βασικοί στόχοι είναι η επαναφορά της ελαστικότητας, η ενδυνάμωση της καμάρας του ποδιού και η βελτίωση του τρόπου βάδισης.

Για την πρόληψη υποτροπής:

• Επιλέγετε κατάλληλα υποδήματα, με καλή υποστήριξη καμάρας και απορρόφηση κραδασμών.
• Διατηρείτε σωστό σωματικό βάρος.
• Εκτελείτε διατάσεις σε τακτική βάση, ειδικά εάν αθλείστε.
• Μην αγνοείτε τα πρώτα σημάδια πόνου στη φτέρνα – η πρώιμη παρέμβαση προλαμβάνει τη χρόνια φάση.

 

Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι μια συχνή αλλά αντιμετωπίσιμη πάθηση, η οποία μπορεί να υποβαθμίσει σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα αν δεν διαγνωστεί και θεραπευτεί έγκαιρα. Με την κατάλληλη προσέγγιση, είτε συντηρητική είτε όχι, η πλειονότητα των ασθενών επανέρχεται πλήρως στις δραστηριότητές της χωρίς πόνο.